Thực trạng kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam đang tăng cao, nhất là hiện nay ở Việt Nam đã xuất hiện siêu vi khuẩn kháng tất cả kháng sinh do dùng thuốc tuỳ tiện. Tình trạng này sẽ càng gia tăng nếu như người bệnh chủ quan và không nghe theo sự chỉ định của bác sỹ.
>>> Tìm hiểu về tình trạng kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam
Bác sĩ bất lực, bệnh nhân nằm chờ
Bên lề khóa đào tạo nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm kháng kháng sinh vừa diễn ra, PGS.TS Đoàn Mai Phương, nguyên trưởng khoa Vi sinh, BV Bạch Mai cho biết, vi khuẩn kháng kháng sinh hiện là mối quan tâm của cả thế giới khi tốc độ tìm ra kháng sinh mới không kịp với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc, tại Một vài nước thậm chí không thể kiểm soát.
Trong hơn 5 năm (từ 1983 - 1987), cơ quan Quản lý Dược và thực phẩm Mỹ mới chỉ cấp giấy chứng nhận dùng cho 18 loại kháng sinh. Còn từ năm 2008 tới nay, không có thêm kháng sinh mới nào được tìm ra.
VN xuất hiện siêu vi khuẩn kháng tất cả kháng sinh do áp dụng thuốc tuỳ tiện
Bản đồ về tình trạng kháng kháng sinh trên toàn thế giới tới năm 2050, với khoảng 10 triệu người tử vong
Hiện tại, mỗi năm thế giới có chừng 700.000 tử vong do kháng thuốc. Với tình hình này, WHO dự tính đến năm 2050, cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do những siêu vi khuẩn kháng thuốc, tương đương với khoảng 10 triệu người mỗi năm. Khi đó, những bệnh Thường thì như ho hoặc chỉ một vết cắt cũng có thể gây tử vong.
WHO xếp Việt Nam vào nhóm các nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới
Theo PGS Phương, hiện tại Việt Nam cũng như nhiều nước đã xuất hiện vi khuẩn đa kháng (kháng 2 nhóm kháng sinh) và toàn kháng (kháng với tất cả kháng sinh). Đó là lí do vì sao, nhiều nước tiến triển sử dụng kháng sinh thế hệ 1 vẫn chữa trị hiệu quả thì ở Việt Nam đã phải áp dụng kháng sinh thế hệ 3 và 4.
Đơn cử như tỉ lệ kháng thuốc của nhóm vi khuẩn gram âm như E.coli (vi khuẩn đường ruột) đã lên tới 30-40%, kháng luôn cả kháng sinh mạnh nhất là colistin. Thậm chí, tại Một số tỉnh phía Nam, tỉ lệ kháng thuốc của E.coli còn lên tới hơn 74%; tỉ lệ kháng của vi khuẩn gây nhiễm trùng K. Pneumoniae lên đến gần 60%; vi khuẩn A.baumannii (gây nhiễm khuẩn bệnh viện) có tỉ lệ kháng với hầu hết các loại kháng sinh ở mức trên 90%...
“Do là BV tuyến cuối, nên tại BV Bạch Mai gặp rất nhiều bệnh nhân mắc đa kháng thuốc, kháng mở rộng và toàn kháng. Với trường hợp toàn kháng, lúc đó, bác sĩ cũng bất lực, chỉ có thể giúp người bệnh truyền dịch, nâng cao thể trạng, tăng cường dinh dưỡng để cơ thể tự chống đỡ với vi khuẩn”, PGS Phương thông tin.
Xét nghiệm kháng sinh đồ vô cùng quan trọng
Theo PGS Phương, để xác định một loại vi khuẩn có kháng kháng sinh hay không hay do bác sĩ chỉ định dùng kháng sinh chưa đủ liều, đành phải làm kháng sinh đồ tại phòng xét nghiệm vi sinh.
Nếu kết quả xét nghiệm cho nhận thấy, người bệnh nhiễm vi khuẩn kháng kháng sinh, ngay lập tức sẽ báo với bác sĩ chữa để biện pháp ly bệnh nhân, giúp vi khuẩn kháng thuốc không lây lan cho các những bệnh nhân khác, đồng thời giúp kéo dài tuổi thọ sử dụng kháng sinh đang có.
Có điều năm nay, chỉ Một số ít BV có phòng vi sinh đạt chuẩn, còn lại chất lượng ở mức thấp do phải đầu tư trang thiết bị hiện đại và chưa đủ nhân lực có trình độ để vận hành.
Do đó, để tiến hành hiệu quả chương trình phòng chống kháng thuốc quốc gia, việc đưa những phòng xét nghiệm vi sinh đạt chuẩn tại những BV vào hoạt động có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Hiện tại, theo thang của Bộ Y tế, phòng xét nghiệm vi sinh hoàn thiện nhất phải đạt mức 5 theo Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện. Có điều lâu nay chưa có bảng kiểm chi tiết.
Với sự hỗ trợ của chuyên gia tới từ Anh, các BV Bạch Mai, Bệnh nhiệt đới TƯ, Bệnh nhiệt đới TP.HCM, BV TƯ Huế, Chợ Rẫy, trường y Government Medical College, Ấn Độ được tiếp cận hệ thống bảng kiểm mới AMR Scorecard để đánh giá phòng xét nghiệm của BV đang ở mức độ nào, từ đó đưa ra hướng cải tiến.
AMR Scorecard bao gồm bảng kiểm theo từng mô-đun cho xét nghiệm nuôi cấy và kháng sinh đồ bệnh phẩm máu, nước tiểu và phân, trong đó rất chuyên biệt cho kháng kháng sinh.
Theo PGS Phương, để hạn chế tình trạng kháng kháng sinh, ngoài nỗ lực từ bệnh viện, từ nhân viên y tế, bản thân cộng đồng, người dân cũng phải có trách nhiệm. Trong đó, hạn chế mua kháng sinh không mắc đơn, không dùng kháng sinh theo kiểu truyền miệng, hạn chế chỉ định dùng kháng sinh trong chăn nuôi.
“Người dân Việt Nam hoặc cho rằng bác sĩ sử dụng kháng sinh mạng mới tốt, điều nay hoàn toàn sai, tốt nhất là chỉ nên chữa trị kháng sinh phổ hẹp. Nếu chỉ định dùng kháng sinh mạnh luôn, đến khi bị loại vi khuẩn mạnh hơn sẽ không còn kháng sinh để điều trị”, PGS Phương khuyến cáo.
